Hộp số là gì? Tất tần tật 4 thông tin về hộp số bạn cần biết

Hộp số là gì? Đây là một câu hỏi mà nhiều người sử dụng xe ô tô hay xe máy thường thắc mắc. Hộp số là một bộ phận quan trọng trong hệ thống truyền động của xe, giúp kết nối động cơ với bánh xe và điều chỉnh tốc độ và mô-men xoắn của xe. Hộp số có nhiều loại khác nhau, mỗi loại có cấu tạo, chức năng và ưu nhược điểm riêng. 

Trong bài viết này, Isuzu Vân Nam sẽ giới thiệu cho bạn định nghĩa cơ bản về hộp số là gì, cấu tạo của hộp số, sự phổ biến của các loại hộp số và ưu nhược điểm của chúng. Sau khi đọc xong bài viết này, bạn sẽ có một cái nhìn tổng quan và sâu sắc về hộp số là gì. Hãy cùng bắt đầu nhé!

Giới thiệu định nghĩa cơ bản về hộp số là gì

Hộp số là gì? Hộp số là một thiết bị cơ khí được dùng để truyền và thay đổi mô-men xoắn và tốc độ của một nguồn động lực (như động cơ) sang một thiết bị khác (như bánh xe) .

Chức năng của hộp số là gì  trong ô tô/xe máy: Hộp số có hai chức năng chính trong ô tô/xe máy, đó là:

• Điều chỉnh tốc độ và mô-men xoắn của xe: Hộp số là gì giúp tăng hoặc giảm tốc độ và mô-men xoắn của xe bằng cách thay đổi tỷ số truyền giữa đầu vào (động cơ) và đầu ra (bánh xe). Tỷ số truyền cao có nghĩa là tốc độ cao nhưng mô-men xoắn thấp, tỷ số truyền thấp có nghĩa là tốc độ thấp nhưng mô-men xoắn cao. Tỷ số truyền được thay đổi bằng cách chuyển các cấp số khác nhau trong hộp số là gì.
• Ngắt kết nối giữa động cơ và bánh xe: Hộp số có chức năng ngắt kết nối giữa động cơ và bánh xe khi không cần truyền lực, ví dụ như khi dừng xe hay khi khởi động xe. Chức năng này được thực hiện bằng cách sử dụng ly hợp (clutch) hoặc máy phát (torque converter) .

Cấu tạo của hộp số là gì?

Cấu tạo của hộp số là gì ? Cấu tạo phụ thuộc vào loại hộp số, nhưng có thể chia thành ba nhóm chính, đó là:

• Hộp số cơ khí (manual transmission): Hộp số cơ khí là loại hộp số phổ biến nhất trên xe ô tô và xe máy. Hộp số cơ khí có cấu tạo gồm các bộ phận sau :
• Ly hợp: Ly hợp là một thiết bị được dùng để kết nối hoặc ngắt kết nối giữa động cơ và hộp số. Ly hợp có thể được điều khiển bằng chân (trên xe ô tô) hoặc bằng tay (trên xe máy). Khi nhấn ly hợp, động cơ và hộp số được ngắt kết nối, khi thả ly hợp, động cơ và hộp số được kết nối lại .
• Bánh răng: Bánh răng là các phần cứng có hình tròn có răng cạnh được dùng để truyền lực và thay đổi tỷ số truyền giữa đầu vào và đầu ra. Bánh răng có nhiều kích thước và số lượng răng khác nhau, tạo ra các cấp số khác nhau. Bánh răng được sắp xếp theo hai dạng chính, đó là bánh răng cố định (fixed gear) và bánh răng trượt (sliding gear) .
• Tay số: Tay số là một công cụ được dùng để điều khiển việc chuyển đổi giữa các cấp số trong hộp số. Tay số có thể được điều khiển bằng tay (trên xe ô tô) hoặc bằng chân (trên xe máy). Tay số có thể có nhiều kiểu dáng khác nhau, nhưng thường có một biểu tượng chỉ ra vị trí của các cấp số .
• Hộp số tự động (automatic transmission): Hộp số tự động là loại hộp số được sử dụng nhiều trên xe ô tô hiện đại. Hộp số tự động có cấu tạo gồm các bộ phận sau :
  • Máy phát: Máy phát là một thiết bị thay thế cho ly hợp trong hộp số tự động. Máy phát sử dụng lực ly tâm để kết nối hoặc ngắt kết nối giữa động cơ và hộp số là gì. Máy phát không cần được điều khiển bởi người lái, mà tự động hoạt động theo tốc độ của động cơ .
  • Bánh răng hành tinh: Bánh răng hành tinh là một loại bánh răng phức tạp gồm nhiều bánh răng nhỏ được sắp xếp quanh một bánh răng lớn ở giữa. Bánh răng hành tinh có khả năng thay đổi tỷ số truyền một cách liên tục và mượt mà, không cần chuyển đổi giữa các cấp số. Bánh răng hành tinh được điều khiển bằng các thiết bị khóa (clutch) và phanh (brake) để chọn ra tỷ số truyền mong muốn .
  • Tay số: Tay số trong hộp số là gì tự động có chức năng khác với tay số trong hộp số cơ khí. Tay số trong hộp số tự động chỉ có một vài vị trí chính, như P (park), R (reverse), N (neutral), D (Drive) hoặc các vị trí số (1, 2, 3, …) để chọn chế độ lái khác nhau. Tay số trong hộp số là gì khi tự động không cần được điều khiển thường xuyên bởi người lái, mà chỉ cần đặt ở vị trí D để hộp số tự động chọn ra tỷ số truyền phù hợp .
  • Hộp số biến thiên vô cấp (continuously variable transmission – CVT): Hộp số biến thiên vô cấp là một loại hộp số đặc biệt có khả năng thay đổi tỷ số truyền một cách liên tục và vô cấp, không giới hạn bởi các cấp số cố định. Hộp số biến thiên vô cấp có cấu tạo gồm các bộ phận sau :
    • Máy phát: Máy phát trong hộp số biến thiên vô cấp có chức năng tương tự như máy phát trong hộp số tự động.
    • Bánh răng biến thiên: Bánh răng biến thiên là một loại bánh răng đặc biệt có khả năng thay đổi đường kính của mình theo tốc độ của xe. Bánh răng biến thiên gồm hai bánh răng hình nón đối xứng được gắn trên hai trục song song, và một dây curoa được quấn quanh hai bánh răng. Khi tốc độ của xe thay đổi, hai bánh răng sẽ di chuyển gần hoặc xa nhau, làm thay đổi vị trí của dây curoa trên hai bánh răng, và do đó thay đổi tỷ số truyền giữa đầu vào và đầu ra .
    • Tay số: Tay số trong hộp số biến thiên vô cấp có chức năng tương tự như tay số trong hộp số tự động, là chọn ra các vị trí chính như P, R, N, D hoặc các vị trí số để chọn chế độ lái khác nhau. Tay số trong hộp số là gì của biến thiên vô cấp không cần được điều khiển thường xuyên bởi người lái, mà chỉ cần đặt ở vị trí D để hộp số tự động điều chỉnh tỷ số truyền theo tốc độ của xe .

Sự phổ biến của các loại hộp số là gì?

Sự phổ biến của các loại hộp số là gì ? Sự phổ biến phụ thuộc vào nhiều yếu tố, như loại xe, thị trường, xu hướng và sở thích của người tiêu dùng. Tuy nhiên, có thể nói một cách chung là:

• Hộp số cơ khí: Hộp số cơ khí là loại hộp số truyền thống và phổ biến nhất trên xe ô tô và xe máy. Hộp số cơ khí được ưa chuộng bởi tính đơn giản, bền bỉ và tiết kiệm nhiên liệu. Hơn nữa, hộp số cơ khí cho người lái cảm giác kiểm soát và thử thách khi lái xe. Tuy nhiên, hộp số cơ khí cũng có nhược điểm là khó sử dụng, mệt mỏi và không tiện lợi khi lái xe trong thành phố hay trong điều kiện giao thông kẹt xe .
• Hộp số tự động: Hộp số tự động là loại hộp số hiện đại và ngày càng phổ biến trên xe ô tô. Hộp số tự động được ưa chuộng bởi tính tiện lợi, dễ sử dụng và an toàn khi lái xe. Hơn nữa, hộp số tự động cho người lái cảm giác thoải mái và thư giãn khi lái xe. Tuy nhiên, hộp số tự động cũng có nhược điểm là đắt tiền, hao nhiên liệu và khó sửa chữa khi hỏng hóc .
• Hộp số biến thiên vô cấp: Hộp số biến thiên vô cấp là loại hộp số mới và khá ít phổ biến trên xe ô tô và xe máy. Hộp số biến thiên vô cấp được ưa chuộng bởi tính hiệu quả, mượt mà và linh hoạt khi lái xe. Hơn nữa, hộp số biến thiên vô cấp cho người lái cảm giác ổn định và êm ái khi lái xe. 

Ưu nhược điểm của các loại hộp số là gì?

Ưu nhược điểm của các loại hộp số là gì ? Ưu điểm có thể được so sánh theo các tiêu chí sau:

• Chi phí: Hộp số cơ khí có chi phí thấp nhất, vì có cấu tạo đơn giản và ít phụ tùng. Hộp số tự động có chi phí cao hơn, vì có cấu tạo phức tạp và nhiều phụ tùng. Hộp số biến thiên vô cấp có chi phí cao nhất, vì có cấu tạo đặc biệt và dễ bị hư hỏng .
• Nhiên liệu: Hộp số cơ khí có khả năng tiết kiệm nhiên liệu tốt nhất, vì cho phép người lái chọn ra tỷ số truyền phù hợp với điều kiện đường xá. Hộp số tự động có khả năng tiết kiệm nhiên liệu kém hơn, vì thường chọn ra tỷ số truyền cao hơn cần thiết. Hộp số biến thiên vô cấp có khả năng tiết kiệm nhiên liệu tương đối.
• Hiệu suất: Hộp số cơ khí có hiệu suất cao nhất, vì cho phép người lái tận dụng tối đa công suất của động cơ. Hộp số tự động có hiệu suất thấp hơn, vì thường gây ra sự mất mát năng lượng do ma sát trong máy phát. Hộp số biến thiên vô cấp có hiệu suất trung bình, vì cho phép người lái duy trì mức quay lý tưởng của động cơ .
• Sử dụng: Hộp số cơ khí có độ khó sử dụng cao nhất, vì yêu cầu người lái phải điều khiển ly hợp và tay số một cách chính xác và kịp thời. Hộp số tự động có độ khó sử dụng thấp nhất, vì chỉ cần đặt tay số ở vị trí mong muốn và để hộp số tự động chọn ra tỷ số truyền.

Kết luận

Hộp số là gì? Hộp số là một bộ phận quan trọng trong hệ thống truyền động của xe, giúp kết nối động cơ với bánh xe và điều chỉnh tốc độ và mô-men xoắn của xe. Hộp số có nhiều loại khác nhau, mỗi loại có cấu tạo, chức năng và ưu nhược điểm riêng. 

Trong bài viết này, tôi đã giới thiệu cho bạn định nghĩa cơ bản về hộp số, cấu tạo của hộp số, sự phổ biến của các loại hộp số và ưu nhược điểm của chúng. Hy vọng bài viết này đã giúp bạn có một cái nhìn tổng quan và sâu sắc về hộp số là gì. Cảm ơn bạn đã đọc bài viết hộp số là gì!